Hoe kan het dat we vandaag de dag andere waarden van belang vinden dan mensen uit andere tijden? Binnen deze les gaan leerlingen kijken naar het leven van een horige boer uit de tijd van Monniken en Ridders. Welke waarden zijn voor iemand uit die tijd van belang? Vervolgens gaan de leerlingen hun eigen keuzes vergelijken met die van een horige boer. Hoe beïnvloeden de tijd en de leefomstandigheden waarin je leeft, jouw keuzes en ideeën?

Lesdoelen

• De leerling kan een argument geven waarom een horige andere waarden belangrijk vindt dan de leerling zelf.
• De leerling kan zijn eigen keuze met betrekking tot welke waarde hij het belangrijkste vindt rechtvaardigen.
• De leerling kan voorbeelden geven van de problemen waar een historicus mee te maken heeft zodra hij de denkbeelden van mensen uit andere tijden probeert te reconstrueren.

Wat is van belang?

Geschiedenis confronteert ons met andere normen en waarden. Voor leerlingen kan het moeilijk zijn om dit te onderkennen. Keuzes van mensen uit andere tijden komen vreemd op ons over. In deze les vergelijken leerlingen hun eigen leven in een bepaald opzicht met het leven van een horige uit de vroege Middeleeuwen. Hoe kan het dat wij andere eisen stellen aan ons leven? Door het beantwoorden van deze vraag krijgen leerlingen inzicht in hun eigen standplaatsgebondenheid.

De les is opgebouwd rond enkele waarden die leerlingen moeten rangschikken. Wat is van belang voor iemand die als horige werkte op het land van de heer in de tijd van Monniken en Ridders? Hebben begrippen als vrijheid, geld, familie, geloof, veiligheid en gezondheid dezelfde waarde als ze vandaag de dag hebben? De docent kan ervoor kiezen om andere begrippen op de kaartjes te zetten. Deze begrippen heb ik zelf in de les gebruikt en zorgden voor een mooi gesprek. Leerlingen keken compleet anders tegen bepaalde begrippen aan. Vaak ook op een andere manier dan ik er zelf tegen aan keek. Zo gaf een leerling aan dat de kerk belangrijker was dan geloof omdat het voor haar de plek was waar ze afscheid had genomen van haar oma.

Hoe aan te pakken?

De docent herhaalt even kort de stof die al behandeld is in vorige lessen. Wat was een horige ook alweer en waarom was deze groep ontstaan in de tijd van Monniken en Ridders. De klas wordt daarna opgedeeld in groepen van zeven tot acht leerlingen. Door te kiezen voor grote groepen zijn er meerdere meningen binnen de groep waardoor de discussies interessanter worden, daarnaast is dit overzichtelijker tijdens de nabespreking van de opdrachten.

Elke groep krijgt een enveloppe met daarin zes/zeven kaartjes met begrippen of waarden. In de eerste ronde rangschikken leerlingen de begrippenkaarten zodat ze de prioriteiten van een horige uit de vroege middeleeuwen weerspiegelen. De resultaten worden daarna klassikaal doorgenomen. Centraal hierbij staat de verantwoording van de keuzes. Binnen de tweede ronde mogen leerlingen een indeling maken die bij henzelf past. Ieder individu moet het in grote lijnen eens zijn met de beslissing van de zijn groep.

De docent vraagt vervolgens naar de antwoorden van de verschillende groepen. Waar er in het begin ingegaan kan worden op de redenen van de keuzes, moet de docent uiteindelijk de parallel leggen tussen het leven van de horige boer en dat van de leerlingen. Waarom maakt een horige andere keuzes dan wij vandaag de dag? De docent kan nu de filosofische vraag naar voren brengen. Kunnen wij überhaupt in de schoenen van een persoon uit een de middeleeuwen staan en dezelfde keuzes maken als hij? compleet andere tijd Van hieruit kan het gesprek zich ontwikkelen, de docent trekt zich langzaam terug en stuurt alleen daar bij wanneer er teveel wordt afgeweken van de filosofische vraag. Naar het einde van de les kan de docent de verschillende meningen naar een gezamenlijke conclusie brengen.